Śląski Tydzień 2023 – program

Śląski Tydzień jest organizowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Gliwicach od 2016 r. i już na stałe wpisał się w kalendarz wydarzeń kulturalnych. Jego założeniem jest otwarcie przestrzeni do prezentacji szeroko pojętej historii, kultury, sztuki i muzyki Śląska poprzez różnorodne formy aktywności: spotkania autorskie, warsztaty, wystawy. Szczególny nacisk położony jest na promocję literatury, a przez to i gwary.

Projekt realizowany jest ze środków Gliwickiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2023.

Biblioteka Centralna, ul. Kościuszki 17
6 – 28 listopada 2023 r.

 

PROGRAM 7. ŚLĄSKIEGO TYGODNIA:

SPOTKANIA AUTORSKIE:

Katarzyna Wycisk – spotkanie autorskie

9 listopada 2023 r., godz. 18.30

Katarzyna Wycisk, pisarka głównie powieści romantycznych i fantastycznych. Na rynku wydawniczym zadebiutowała powieścią urban fantasy: „Falcon. Na drodze kłamstw”. W swoich książkach nie boi się poruszać trudnych tematów. Kolejny tom będzie miał promocję pod koniec października 2023 roku. Książki Katarzyny Wycisk to piękne przesłanie, historie trudnych relacji, ciemnych stron życia, ale przede wszystkim optymizmu i siły. Autorka na swoim koncie dziesięć powieści, w tym sześć zdobyło status bestsellera.

Spotkanie poprowadzi Anna Hrycyszyn, gliwiczanka urodzona w Tarnowskich Górach, z wykształcenia pedagożka specjalna w specjalności tyflopedagogika, na co dzień zajmuje się dziećmi z niepełnosprawnościami. Autorka jednej wydanej powieści i kilkunastu opowiadań publikowanych w różnych antologiach. Członkini sekcji literackiej „Logrus” Śląskiego Klubu Fantastyki i członkini kobiecej grupy literackiej Harda Horda.

Ikony architektury w województwie śląskim – spotkanie autorskie z Irmą Koziną

20 listopada 2023 r., godz. 18.00

W 2019 roku nakładem Muzeum Śląskiego ukazała się książka Irmy Koziny zatytułowana „Ikony architektury w województwie śląskim”. Zapraszamy Państwa na rozmowę z autorką książki, połączoną z prezentacją zrealizowanego według jej koncepcji filmu w reżyserii Pawła Wilkołka o jednym z obiektów opisanych w tej publikacji, jakim jest ogród jordanowski przy ul. Barbary w Katowicach.

prof. dr hab. Irma Kozina – historyczka sztuki i dizajnu, związana z ASP w Katowicach, od 1988 roku wykładająca zagadnienia sztuki współczesnej i historii dizajnu w Katowicach, Gliwicach, Krakowie i Warszawie. Stypendystka fundacji Gerda Henckel Stiftung oraz DAAD. Autorka artykułów i książek traktujących o sztuce, modzie, dizajnie i historii miast, napisała m. in.: Pałace i zamki pruskiej części Górnego Śląska w latach 1850-1914 (2001), Chaos i uporządkowanie. Dylematy architektoniczne na przemysłowym Górnym Śląsku w latach1763-1955 (2005), Art déco (2013), Ikony dizajnu w województwie śląskim (2012), Polski Design (2014), Historia mody od krynoliny do mini (2017), Ikony architektury w województwie śląskim (2019). W latach 2012-2019 prowadziła rubrykę Ikony designu w wydawanym przez warszawski SARP czasopiśmie ARCH.

O Śląsku i po śląsku – panel dyskusyjny z udziałem Moniki Kassner i Sabiny Waszut

21 listopada 2023 r., godz. 18.00

Dwie śląskie pisarki piszące o Śląsku i świetnie się porozumiewające w Śląskiej godce, opowiedzą o tym co ciekawego dzieje się na śląskim literackim podwórku.

Monika Kassner – historyczka i polonistka, działaczka społeczna, dziennikarka pisząca po śląsku, nauczycielka, autorka książek dla dzieci i kryminałów retro dla dorosłych o przygodach lipińskiego radcy Adolfa Jendryska: Sprawa Salzmanna, Sprawa Rollnika, Sprawa rodziny Tebbe, która była emitowana jako wakacyjna audio powieść 2023 roku na antenie Radia Katowice. Laureatka nagrody konkursu na Jednoaktówkę po śląsku za tekst Pōnbōczkowi świyczka oraz konkursu na opowiadanie kryminalne w ramach Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław 2022. Pasjonuje się historią Śląska i średniowiecza, zwłaszcza angielskiego.

Sabina Waszut – pisarka i felietonistka, autorka kilkunastu powieści historycznych i obyczajowych.

Debiutancka powieść „Rozdroża” zdobyła nagrodę główną kategorii „Pióro” dla najbardziej poruszającej polskiej powieści roku 2014. Laureatka Nagrody Prezydenta Miasta Chorzów w Dziedzinie Kultury. Współpracuje z miesięcznikiem kulturalnym Chorzów Miasto Kultury, gdzie pisze felietony i opowiadania w odcinkach. Pasjonatka górskich szlaków.

Marta Knopik – spotkanie autorskie

22 listopada 2023 r., godz. 18.00

Spotkanie z autorką osadzonego w śląskich realiach cyklu „Opowieści z Czarnego Miasta”, na który składają się: „Czarne Miasto” (2020), „Rok Zaćmienia” (2021) oraz „Burgundowe Wdowy” (2023) oraz powieści psychologicznej „Pani K.” (2022). Jako że w powieściach o Czarnym Mieście odnaleźć można zarówno elementy historii jak i demonologii Śląska, jej twórczość bywa określana mianem śląskiego realizmu magicznego.

Marta Knopik – jest absolwentką filologii polskiej na Uniwersytecie Śląskim, autorką scenariuszy zajęć publikowanych na portalu Teatroteka Szkolna prowadzonym przez Instytut Teatralny w Warszawie. Sama o sobie mówi, że jest uzależniona od czytania. Lubi rozmawiać o literaturze i prowadzi zajęcia z pisania. Pasjonatka górskich wycieczek i spacerów z psem Nikodemem.

Andrzej H. Wojaczek – spotkanie autorskie

23 listopada 2023 r., godz. 18.00

Andrzej H. Wojaczek – Ślązak, filolog polski. Przez szesnaście lat niósł kaganek oświaty jako czynny belfer. Z zamiłowania muzyk, instrumentalista, wokalista; od 2008 roku komponuje dla Teatru Polskiego im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Żytomierzu na Ukrainie. Skomponował muzykę m.in. do Balladyny Juliusza Słowackiego, Dziadów Adama Mickiewicza, Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej, Przed sklepem jubilera Karola Wojtyły, czy serii nagradzanych monodramów. Instruktor teatralny, scenarzysta, autor kilkuset tekstów piosenek; współtwórca adaptacji musicalowej dziejów Abrahama oraz Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa.

W 2021 roku zadebiutował doskonale przyjętą przez czytelników i krytyków powieścią Kłosy – pierwszym tomem trylogii Wrzeciono Boga, przejmującej, wielowątkowej powieści, osnutej na kanwie pamiętników wuja, którego życie wpisało się w epokę burzliwych przemian i dziejowych wstrząsów XX wieku. W 2022 roku ukazały się kolejne tomy cyklu: Wdowi grosz oraz Jutrznia – nagrodzona przez jurorów w kategorii „saga rodzinna” tytułem „Książka Roku 2022” w plebiscycie serwisu granice.pl.

W lutym skończył kolejną powieść, którą sam określa jako współczesną wersję mitu o Orfeuszu i Eurydyce, historię o dojrzewaniu, godzeniu się z wyrokami losu i radzeniu sobie ze stratą.

Spotkanie poprowadzi Jakub Strumień – bytomianin, publikuje od 2018r. Jego teksty, krótsze i dłuższe, ukazały się w periodykach internetowych i papierowych, m. in. w „Helikopterze”, „Elewatorze”, „Wizjach”, „artPAPIERZE”, „Tekstualiach” i innych. Laureat kilku konkursów poetyckich, w 2022r. nagrodzony statuetką „Bytomskiego Pióra”. W ramach współpracy z Miejską Biblioteką Publiczną w Piekarach Śląskich i Teatrem Ziemi Rybnickiej prowadził spotkania z lokalnymi autorkami i autorami poezji i prozy, a w roku jubileuszowym 2021 wieczór z twórczością Tadeusza Różewicza.

Gabriela A. Kańtor – spotkanie autorskie

24 listopada 2023 r., godz. 18.00

Gabriela Anna Kańtor jest autorką przeświadczoną o tym, iż nie ma powieści bez wyobraźni Czytelniczek i Czytelników i właśnie do tego odwołuje się we wszystkich swych powieściach. Zapraszając do sięgnięcia po książki autorka kreuje żywe, ekscytujące postaci, a studiując wnikliwie tło historyczne – pokazuje epoki, w których toczy się akcja. Cechą definiującą jej twórczość jest przedstawianie nie tyle tego, co bohaterowie uczynili, ale przede wszystkim to, jacy byli. Nie tylko tego, co się wielkiego wydarzyło, ale to, co nieśmiałe, ulotne, drobne, nieuchwytne – a jednak kształtujące ludzkie losy.

Po sadze rodzinnej „Koronki z płatków śniegu”, powieści psychologicznej „Tańcząc na czubkach palców”, inspiracji o niezwykłej angielskiej arystokratce „Ławeczka księżnej Daisy”, dylogii „Śląski Kopciuszek” i „Pani na Kopicach” oraz awanturniczej powieści o córce pierwszego króla Niderlandów „Trzecia miłość Marianny Orańskiej” – przyszedł czas na brawurowe wejście w artystyczny świat dziewiętnastowiecznego Berlina, gdzie sztuka i namiętność to bliźniacze siostry. Oto siódma powieść Gabrieli Anny Kańtor: „Bachantka na panterze”. To prawdziwa perełka; pierwsza w dziejach literatury powieść historyczna o rzeźbiarzu Theodorze Erdmannie Kalide, nazywanym śląskim Michałem Aniołem.

Perły przemysłu na Górnym Śląsku. Śląski industrial – architektura pełna magii – spotkanie z Beatą i Pawłem Pomykalskimi

27 listopada 2023 r., godz. 18.00

Górny Śląsk przemysłem stoi. I nawet jeśli dziś większość zakładów już nie pracuje, to ślady po części z nich są naszą codziennością i nieodłącznym elementem krajobrazu miejskiego. Choć niestety wiele cennych obiektów zniszczono przez co straciliśmy ważny element naszego śląskiego dziedzictwa kulturowego, to jednak wciąż sporo postindustrialnych obiektów można znaleźć w każdym zakątku regionu. Niektóre są całkowicie opuszczone i zrujnowane jak wieże kopalni Szombierki w Bytomiu, inne wypatrują lepszego losu jak nieodległa Elektrociepłownia Szombierki, ale wiele z nich jest udostępniona do zwiedzania lub zaadaptowana do nowych potrzeb. Opowieść o cennych zabytkach przemysłu jest też świetną okazją do tego, by pokazać niektóre kolonie robotnicze, które naturalnie powstawały przy zakładach pracy. Dziś katowickie osiedla Nikiszowiec i Giszowiec stały się swego rodzaju ikonami, ale kilkadziesiąt nie mniej ciekawych miejsc znajdziemy w różnych miastach Górnego Śląska.

Beata i Paweł Pomykalscy – duet w pracy i życiu, skutecznie łączący życie zawodowe z zainteresowaniami. Z urodzenia i wyboru związani z ukochanym Górnym Śląskiem, któremu poświęcają szczególnie dużo swojej uwagi. Jeszcze na studiach zaczęli przygodę z (własnymi) książkami – pierwszą był album fotograficzno-historyczny o dziedzictwie rodziny von Ballestrem. Obecnie wydają kolejne albumy, przewodniki krajoznawcze, książki podróżnicze. Współpracują z różnymi organizacjami i instytucjami, prowadzą także profile w mediach społecznościowych.

SPACERY TEMATYCZNE PO GLIWICACH:

Gliwickie dzieciństwa – prowadzenie Małgorzata Makowska

18 listopada 2023 r., godz. 10.00 – 13.00

Tęsknota za pełnią dzieciństwa jest stara jak sztuka – Jerzy Ficowski, „Regiony wielkiej herezji. Szkice o Brunonie Schulzu”.

Cytat ten, stanie się punktem wyjściowym, pozwalającym na przyjrzenie się jednemu z najpopularniejszych motywów literackich, jakim jest tęsknota za utraconym dzieciństwem.

Nostalgia i tęsknota, towarzyszące świadomości nieodwracalnej utraty dzieciństwa, są uczuciami uniwersalnymi i naturalnymi. Doznania te dotykają wszystkich zmysłów, przywołują z pamięci utracone zapachy, dźwięki, smaki, starając się tym samym przywrócić wyimaginowany świat i nadać wspomnieniom realności.

Niniejszy wykład przybliży twórczość wybranych gliwickich literatów, którzy w swoich utworach powracają do beztroskich krain dzieciństwa, ukazując nie tylko świadectwo zapamiętanych przez siebie krajobrazów, ale przede wszystkim dzieląc się refleksjami na temat przemijającego czasu. Literackie powroty do czasów młodości, stają się nie tylko sentymentalną podróżą do utraconego świata dzieciństwa, ale także literacką kroniką Gliwic.

Małgorzata Makowska – kulturoznawczyni, nauczycielka i lektorka języka polskiego, absolwentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prywatnie pasjonatka literatury gliwickiej i zapomnianego dziedzictwa kulturowego. Współautorka literackiej mapy miasta Gliwice, prelegentka konferencji regionalnych.

Po spacerze zapraszamy na śląski poczęstunek przygotowany przez Bożenę Tomaszewską i uczniów Zespołu Szkół Specjalnych im. J. Korczaka.

PROGRAM:

• godz.10:00 – Miejsce rozpoczęcia spaceru Urząd Miasta Gliwice
• godz.12:00 – Biblioteka Centralna – wykład „Wpływ Gliwic na dzieciństwo trzech pisarzy: Bienek, Kornhauser, Zagajewski”

Rynek – odbudowa starego miasta – prowadzenie Ewa Pokorska-Ożóg

25 listopada 2023 r., godz. 10.00 – 12.00

Ewa Pokorska-Ożóg – mgr inż. architekt. Zajmuje się ochroną konserwatorską, od 2003 r. jako Miejski Konserwator Zabytków. Na przełomie 2016 i 2017 r. pełniła funkcję Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. Pracuje jako nauczyciel akademicki w Akademii Śląskiej w Katowicach. W gliwickim tygodniku „Miejski Serwis Informacyjny” ukazują się jej teksty na temat zabytków, sztuki, architektury. Koordynator i redaktor części poświęconej Gliwicom w kwartalniku „Renowacje i Zabytki”. Publikowała artykuły m.in. w „Wiadomościach Konserwatorskich Województwa Śląskiego”. Stypendystka Marszałka Województwa Śląskiego w 2008 r. Była jedną z inicjatorek powołania w 2006 r. Oddziału Górnośląskiego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków. Autorka książki Piękno użyteczne. Okładziny ceramiczne Sklepów rzeźniczych z początku XX wieku w województwie śląskim. Jej najnowsza publikacja nosi tytuł Kolory miasta – zbiór tekstów na temat zabytków, architektury, sztuki i Gliwic i nagrodzona została konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków i Zarządu Głównego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków w 2021 r.

PROGRAM:

• godz. 10:00 – Biblioteka Centralna ul. Kościuszki 17 – prezentacja
• godz. 11:00 – Spacer – Rynek – odbudowa starego miasta

WARSZTATY:

Sztuka hafciarska „Haft Schönwaldzki” – warsztaty dla dorosłych

28 listopada 2023 r., godz.17.00 -19.00

Szywałdzkie hafciarki słynęły ze swoich prac w całej okolicy, a wieść o ich kunszcie i pracowitości niosła się nawet dalej. Kwiatowymi wzorami ozdabiały wełniane chusty i przedmioty codziennego użytku, które można było kupić przy gliwickim Rynku. Po drugiej wojnie światowej w Bojkowie nie było już komu haftować. Na podstawie zdjęć i zachowanych chust spróbujemy odtworzyć wzory na niewielkich sakiewkach, które posłużą nam do przechowywania w torebce drobnych przedmiotów, jak słuchawki czy pomadka. Pięknym haftem ozdabiamy sakiewkę na bibeloty.

Prowadzenie: Barbara Palewicz-Ryży. Pani Włóczka jest gliwiczanką, mamą, geografką, dziewiarką, przewodniczką i tłumaczką. Od niemal dekady uczy gliwiczan sztrykować (czyli robić na drutach) w programie Sztrykowanie na Ekranie nadawanym przez Telewizję Imperium. Prowadzi również warsztaty, na których można owinąć włóczkę na dużych bądź małych paluszkach i bez drutów stworzyć unikatowe zabawki – jak śląskie beboki czy niepowtarzalne elementy odzieży – czapki, kominy, zamotki, dzięki którym nie straszna będzie jesień i zima. Z panią Włóczką można się też włóczyć po gliwickich zakamarkach i zabrzańskich podziemiach, gdzie pracuje jako przewodniczka w Kopalni Guido i Sztolni Królowa Luiza. Prywatnie ożywia gliwicką-bojkowską-szynwałdzką tradycję ozdabiania odzieży haftem kwiatowym.

Obowiązują zapisy: tel. 32 231 54 05 lub bc@biblioteka.gliwice.pl.

SPOTKANIA DLA DZIECI:

Heksa na tropie beboków – spotkanie animacyjne Teatru Trip

21 i 23 listopada 2023 r., godz. 11.00

Beboki zapraszają do wspólnej, rodzinnej zabawy. Będzie można z nimi pląsać, bawić się i śmiać do woli. Wychodzą ze scenicznej szafy do światła. Już nie zamknięte w heksowej klatce, chętne podzielą się swoją wiedzą z zakresu śląskich tradycji. Gwarantujemy dużo uśmiechu, radości i wspaniałej rodzinnej zabawy. Jesteśmy ciekawi czy poradzicie godać i czy znane Wam są nasze śląskie tradycje? W programie uczymy się języka śląskiego, poznajemy popularne zabawy na placu, w które bawili się nasi rodzice i dziadkowie.

Heksa na tropie beboków prowadzona jest przez aktorów Teatru Trip z udziałem lalek teatralnych ze spektaklu BEBOKI.

Beboki – robótki na paluszkach – warsztaty

28 listopada 2023 r., godz. 11.00

Bebokami omy i starki straszyły śląskie dzieci, ale nikt nigdy takiego beboka nie widział, ani tym bardziej nie sfotografował. Uczestnicy warsztatów z panią Włóczką wykonają beboki bez użycia narzędzi, wykorzystując jedynie swoje paluszki. Jedynie co jest pewne, to że nie będzie dwóch identycznych. Warsztaty dla najmłodszych, podczas których powstaną urocze włóczkowe beboki.

Prowadzenie Barbara Palewicz-Ryży.

Pani Włóczka jest gliwiczanką, mamą, geografką, dziewiarką, przewodniczką i tłumaczką. Od niemal dekady uczy gliwiczan sztrykować (czyli robić na drutach) w programie Sztrykowanie na Ekranie nadawanym przez Telewizję Imperium. Prowadzi również warsztaty, na których można owinąć włóczkę na dużych bądź małych paluszkach i bez drutów stworzyć unikatowe zabawki – jak śląskie beboki czy niepowtarzalne elementy odzieży – czapki, kominy, zamotki, dzięki którym nie straszna będzie jesień i zima. Z panią Włóczką można się też włóczyć po gliwickich zakamarkach i zabrzańskich podziemiach, gdzie pracuje jako przewodniczka w Kopalni Guido i Sztolni Królowa Luiza. Prywatnie ożywia gliwicką-bojkowską-szynwałdzką tradycję ozdabiania odzieży haftem kwiatowym.

WYSTAWY:

Grafiki Śląsk – wystawa prac Anastazji Alforowej i Aleksandra Babicha

6 listopada – 8 grudnia 2023 r.

wernisaż 14 listopada 2023 r., godz. 18.00

„Grafiki Śląsk” to projekt artystyczny Alexandra Suricoma Babicha i Anastasii Alforovej to tzw. weduta.

Ma on na przede wszystkim na celu opowiedzieć światu o pięknie współczesnego krajobrazu Śląska w  epoce postindustrialnej. Uczynić sztukę dostępną i interesującą dla wszystkich ludzi, niezależnie od ich dostatku.

Aleksander i Anastasia ukończyli Charkowską Akademię Sztuki i Designu na Ukrainie. W 2017 roku przeprowadzili się do Polski, a nieco później, oczarowani pięknem i dostępnością mieszkań, wybrali Bytom na stałe miejsce zamieszkania. W swoim dorobku artystycznym mają wiele wystaw indywidualnych i zbiorowych m. in. w: Szybie Maciej w Zabrzu (2021), Izbie Regionalnej w Piekarach Śląskich (2021), Muzeum Historii Katowic (2022), „Wystawa prac ukrainskich artystów” w Wieżach KWK Polska w Świętochłowicach (2022).

Jezderkusie, czyli niełatwa historia Górnego Śląska – wystawa

15 – 30 listopada 2023 r.

Górny Śląsk to kraina kontrastów. Wielkie zakłady przemysłowe sąsiadują tu z polami uprawnymi i szumiącymi lasami, a w cieniu nowoczesnych wieżowców stoją osiedla robotnicze z czerwonej cegły. To tętniące życiem miasta, które wydają się nie mieć początku i końca, zlewają się w jedną wielką metropolię a także senne miasteczka, spokojne wioski i stare pałace. To setki stawów, jezior, dziesiątki rezerwatów przyrody. Jeśli chcecie poznać Górny Śląsk i jego fascynującą historię, zapraszamy do zapoznania się z wystawą pt. „Jezderkusie, czyli nie łatwa historia Górnego Śląska” inspirowana książką o tym samym tytule. Niełatwa historia i tradycje zostały przedstawione w przystępny sposób i do tego w pięknej oprawie graficznej. Wystawa udostępniona przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Chusty z Schönwaldu – wystawa

15 – 30 listopada 2023 r.

Dzisiejszy Bojków – dzielnica Gliwic – to dawna wieś, która do 1945 roku nosiła nazwę Schönwald. Charakteryzowała się swoistą odrębnością w regionie poprzez stroje ludowe z schönwaldzkimi haftami i zwyczaje, a także archaiczny staroniemiecki dialekt, którym posługiwali się jej mieszkańcy.

Na wystawie zaprezentujemy chusty i fartuchy pochodzące z Schönwaldu wypożyczone dzięki uprzejmości opiekuna Gerarda Wonsa z Izby Regionalnej w Zębowicach. Izba otrzymała je w darze z Hesji od potomkiń kobiet wysiedlonych w 1945 r.