Śląski Tydzień jest organizowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Gliwicach od 2016 r. i już na stałe wpisał się w kalendarz wydarzeń kulturalnych. Jego założeniem jest otwarcie przestrzeni do prezentacji szeroko pojętej historii, kultury, sztuki i muzyki Śląska poprzez różnorodne formy aktywności: spotkania autorskie, warsztaty, wystawy. Szczególny nacisk położony jest na promocję literatury, a przez to i gwary.
Podczas 6. Śląskiego Tygodnia w Bibliotece Centralnej zapraszamy na:
Waszut Sabina – spotkanie autorskie
22 listopada 2022 r., godz. 18.00
Zapraszamy na spotkanie autorskie z Sabiną Waszut – pisarką i felietonistką, autorką kilkunastu powieści historycznych i obyczajowych.
Debiutancka powieść „Rozdroża” została nominowana do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” za rok 2014. Na Festiwalu Literatury Kobiet w Siedlcach książka zdobyła nagrodę główną kategorii „Pióro” dla najbardziej poruszającej polskiej powieści roku 2014. Za powieść „Narzeczona z getta i „Emigranci. Podróż za horyzont” została nominowana do nagrody „Książka Roku” portalu lubimyczytać. Laureatka Nagrody Prezydenta Miasta Chorzów w Dziedzinie Kultury. Współpracuje z miesięcznikiem kulturalnym Chorzów Miasto Kultury, gdzie pisze felietony i opowiadania w odcinkach. Mieszka na Śląsku, a najczęściej można ją spotkać na górskich szlakach.
Dziedzictwo kulturowe rodów: Ballestremów, Donnersmarcków i Schaffgotschów – Beata i Paweł Pomykalscy
29 listopada 2022 r., godz. 18.00
Beata i Paweł Pomykalscy – duet w pracy i życiu, skutecznie łączący życie zawodowe z zainteresowaniami. Z urodzenia i wyboru związani z ukochanym Górnym Śląskiem, któremu poświęcają szczególnie dużo swojej uwagi. Jeszcze na studiach zaczęli przygodę z (własnymi) książkami – pierwszą był album fotograficzno-historyczny o dziedzictwie rodziny von Ballestrem. Obecnie wydają kolejne albumy, przewodniki krajoznawcze, książki podróżnicze. Współpracują z różnymi organizacjami i instytucjami, prowadzą także profile w mediach społecznościowych, na Facebooku @Adventum-konkretnie o podróżach, a na Instagramie @beatapomykalska. Na spotkaniu w ramach „Śląskiego tygodnia” opowiedzą o dziedzictwie pozostawionym przez najważniejszych potentatów przemysłowych.
Niech żyje nam górniczy stan – tradycje górnicze – prelekcja Kamila Iwanickiego
2 grudnia 2022 r., godz. 18.00
Kamil Iwanicki – badacz Górnego Śląska, przewodnik, absolwent Studiów Śląskich na Uniwersytecie Śląskim. Twórca projektów regionalnych: Familoki, Gliwicka Mapa Tajemnic i Śląskie Stwory i Potwory. W swojej pracy opowiada o skomplikowanym dziedzictwie kulturowym regionu. Od 3 lat skupia się na koloniach robotniczych, które są punktem do opowiedzenia szerzej o tradycjach, zwyczajach i życiu mieszkańców familoków. Barbórka to dzień szczególnie ważny na Górnym Śląsku. Od wieku ten dzień był obchodzony przez górników, przez lata zwyczaje 4 grudnia się zmieniały. Dawniej najważniejszym elementem był udział we mszy, a nieodzownym elementem była orkiestra górnicza, która rano budziła mieszkańców na liturgie. Dopiero w okresie PRL-u pojawiła się nowa tradycja Karczm piwnych. Podczas spotkania porozmawiamy, jak zmieniały się tradycje górnicze na przestrzeni wieków, jaką rolę pełniła św. Barbara w życiu górników. Dowiemy się, jak Barbórka stała się najważniejszym dniem w roku. Poznamy bliżej również legendy górnicze, opowieści o Skarbniku i Zabrzeskim.
Po spotkaniu zapraszamy na poczęstunek inspirowany śląskimi smakami.
Dziedzictwo śląskich potentatów – wystawa fotografii Beaty i Pawła Pomykalskich
Wystawa trwa od 22 listopada do 2 grudnia 2022 r.
Przechodzimy obok nich codziennie: kościoły, szkoły, domy wielorodzinne, różne budynki publiczne. Gdzieniegdzie zakłady przemysłowe, które oparły się zmianom gospodarczym i społecznym. Nieco dalej pałace lub ich ruiny. Tak wygląda dziedzictwo śląskich przemysłowców, którzy w XVIII i XIX wieku, na fali industrializacji i odkrycia na Górnym Śląsku pokładów węgla, na zawsze zmienili wygląd regionu. Pola uprawne ustąpiły miejsca kopalnianym kominom, małe wioski zwartym osiedlu robotniczym, a kultura ludowa przekształciła się w robotniczą.
Dopiero się tych miejsc uczymy. Przekonujemy się, że to, co industrialne, też jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego. Oswajamy przeszłość i powoli poznajemy tych, którzy najmocniej wpłynęli na otoczenie, w którym dziś żyjemy: Ballestremów, Schaffgotschów, Henckel von Donnersmarcków.
Prezentowane zdjęcia mają zachęcić do głębszego zanurzenia się w przeszłość naszego regionu, ale także zachęcić do poznawania pozostawionego dziedzictwa i jego specyficznego charakteru, który czyni Górny Śląsk wyjątkowym.
W ramach Śląskiego Tygodnia dla dzieci przygotowaliśmy:
Strój śląski – spotkanie z Małgorzatą Pietrzak – zajęcia dla dzieci
22 listopada 2022 r., godz. 10.30
Co to znaczy strój śląski? Jak wygląda i czym się charakteryzuje? Na te i wszystkie pozostałe pytania dzieci uzyskają odpowiedzi podczas spotkania z Małgorzatą Pietrzak, kulturoznawczynią z Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego, specjalistą do spraw niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Małgorzata Pietrzak jest pasjonatką stroju śląskiego, rzemiosła ludowego, historii życia codziennego. Przędzie, szyje, haftuje i maluje tradycyjne elementy śląskiego ubioru. Prowadzi warsztaty, pogadanki i konsultacje. Autorka projektu edukacyjnego „Purpurka na Polkę. Instrukcja obsługi”, artykułu monograficznego nt. zabytkowych kołowrotków przędzalniczych (2020) i zbioru opowiadań dla dzieci pt. „Ciotka Nyszka i spółka” (2022) oraz współautorka materiałów edukacyjnych dot. stroju śląskiego w projekcie „EtnoBryk”.
Na tropie beboka – Kamil Iwanicki – warsztaty dla dzieci
28 listopada 2022 r., godz. 10.30
Podczas warsztatów uczestnicy poznają postaci śląskich stworów, w które dawniej wierzyli mieszkańcy regionu. Przy okazji zapoznają się z lokalnymi tradycjami i dowiedzą się jak kreatywnie opowiadać legendy współcześnie.
„Pippi Langstrump” Astrid Lindgren w wersji śląskiej – Rafał Szyma – spotkanie dla rodzin
30 listopada 2022 r., godz. 18.00
Książkę, która ukazała się po raz pierwszy w 1945 r. i zapoczątkowała serię dzieł literackich i filmowych o przygodach rezolutnej dziewczynki, przetłumaczył z języka szwedzkiego Rafał Szyma, górnośląski autor, tłumacz i popularyzator śląskiej mowy, współzałożyciel serwisu Wachtyrz.eu, ojciec 9-letniej córki. To jego pierwszy literacki wydrukowany przekład, ale na koncie ma już tłumaczenia oprogramowania, np. Firefox śląski, czy śląski interfejs Samsunga.
– Mój szwedzki był już na tyle dobry, że mogłem się podjąć tłumaczenia z tego języka. Wybrałem akurat „Pippi”, bo bardzo brakowało mi tej książki po śląsku – mówi Rafał Szyma. – To, że ta książka jest „dziewczyńska” to jej bardzo duży atut, bo takich przekładów na śląski nie było – dodaje, pytany o to, dlaczego zabrał się za książkę, której główną bohaterką jest dziewczynka.
Do kolorowego wydania w twardej oprawie z oryginalnymi ilustracjami Ingrid Vang Nyman załączono niedostępną poza publikacją płytę CD z audiobookiem, oczywiście też po śląsku. O przygodach niesfornej Pippi czytają Anna Bączek-Lieber i Emilia Długosz. Tłumacz nie przemianował Pippi na śląską wersję Fizi Pończoszanki. Zostawił oryginalne zdrobnienie imienia Pippilotta i nazwisko rudej dziewczynki. Prowadzenie Monika Kassner.
